Dvorac porodice Servijski u Novom Kneževcu

Dvorac porodice Servijski
Dvorac porodice Servijski
Opšte informacije
Mesto	Novi Kneževac
Opština	Novi Kneževac
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Nepokretno kulturno dobro
Vreme nastanka	oko 1793.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Vlasnik	Autonomna pokrajna Vojvodina
Nadležna ustanova za zaštitu	Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture Subotica
	www.heritage-su.org.rs

Dvorac porodice Servijski se nalazi u Novom Kneževcu. Sagradio ga je Marko Servijski, obrazovan i ugledan građanin novosadskog Magistrata, koji je 1782. kupio Tursku Kanjižu, na čijem je mestu podigao dvorac. Ovaj dvorac predstavlja kulturno dobro od velikog značaja.^[1]

Istorija

Dvorac je izgradio u Novom Kneževcu, bogati trgovac cincarskog porekla i ugledni građanin novosadskog Magistrata Marko Servijski. Marko na prvoj licitaciji komorskih dobara, održanoj 1782. godine, kupuje Tursku Kanjižu-spahiluk, na osnovu čega dobija plemićku titulu, sa pravom na predikat "od Turske Kanjiže". Godine 1793, nakon kupovine spahiluka, Marko podiže dvorac. Kasnije njegov sin Đorđe, ostavlja dvorac i imanje u Kanjiži svojoj sestričini Katarini, iz testamenta iz 1855. godine, koja udajom za Emila Šulpea, imanje i dvorac donosi u miraz porodici Šulpe. U dvorcu je u vreme boravka porodice Servijski bila i velika biblioteka, sa oko 3.000 knjiga, kao i retki primerci starog majsenskog porcelana, predmeti od srebra, bronze, stari i skupoceni nameštaj i bogata zbirka lovačkih portreta i starog trofejnog oružja. Kasnije Vilhemina Šulpe, ćerka i naslednica Katarine i Emila Šulpe udajom za Andora Talijana dvorac donosi u miraz porodici Talijan, koji poseduju još dva objekta u Novom Kneževcu. Jednu zgradu gradi Andor Talijan, a drugu baron Fedor Feilić 1856. godine, da bi kasnije oba objekta pripala Beli Talijanu.^[2]

Izgled zdanja

Dvorac porodice Servijski

Ovo zdanje predstavlja jedan od starijih, većih i raskošnijih dvoraca u Vojvodini, koji svojim proporcijama, obradom fasada i unutrašnjim rasporedom pripada grupi kasno-baroknih građevina ovog tipa. Dvorac je spratan sa izduženom pravougaonom osnovom. Građen je kao slobodno stojeći objekat, okružen parkom. Ističe se centralni rizalit glavne fasade sa mansardnim uzvišenjem srednjeg dela krova, u čijem se središnjem delu nalazi karakteristična barokna terasa sa ogradom od kovanog gvožđa. Iznad krovnog venca je atikom, na kojoj je u reljefu izveden grb porodice Servijski. Atika i središnji deo masivnog krovišta daju svečani ton i reprezentativnost objektu. Ukrasi u malterskoj plastici iznad prozora, profilisani kordonski i potkrovni venac kao i istureni centralni rizalit odlike su arhitekture poznobaroknog vremena sa elementima već nastupajućeg klasicizma. Dvorišna fasada je urađena simetrično, sa širim središnim plitkosegmentnim otvorom trema u prizemlju, a iznad koga je trokrilni prozor na spratu i mansardno uzvišen deo krova, sa trodelnom pravougaonom atikom u širini tri otvora, dok se sa strane nalaze po četiri plitko segmentna otvora u prizemlju, iznad kojih se nalaze dvokrilni prozori na spratu. Nakon Drugog svetskog rata je sav pokretni materijal razvučen. U dvorcu se danas nalazi opštinski sud i administracija komunalnih službi, opštine Novi Kneževac. Tokom adaptacije dvorca za administrativne službe zdanje gubi svoju autentičnost spahijske porodične zgrade.^[1]^[2]