Grb Bajine Bašte
Grb Bajine Bašte je donešen jednoglasnom odlukom odbornika na sednici Skupštine opštine Bajina Bašta održanoj 15. jula 2021. godine, kada je Bajina Bašta je po prvi put u istoriji dobila grb i zastavu u skladu sa heraldičkim pravilima.[1]
| Grb opštine Bajina Bašta | |
|---|---|
 | |
| Verzije | |
 Srednji grb | |
 Veliki grb | |
| Detalji | |
| Autor(i) | Heraldičko društvo Srbije |
Do donošenja ove odluke Opština Bajina Bašta kao svoje zvanično obeležje je koristilo pseudoheraldički amblem.[2][3] Godina 1872 na amblemu, označava godinu kada je Miloš Obrenović Bajinoj Bašti odobrio status grada.[3] Razlika grba u odnosu na amblem je u tome što ovaj simbol ne podleže složenom simboličkom jeziku koji propisuje heraldička nauka za izradu grba. Grb kao simbol opštine u društvenom i kulturnom kontekstu ima statusno i simbolički viši standard u odnosu na amblem.
Pokretanje inicijative
urediPosle više od četiri godine od pokretanja inicijative za izradu grba u skladu sa srpskom teritorijalnom heraldikom procedura je privedena kraju usvajanjem Odluke o izgledu grba i zastave od strane Skupštine opštine Bajina Bašta, a novi simboli opštine (mali grb, veliki grb i zastava) primenjuju se od 1. januara 2022. godine. Do tada su na osnovu usvojenog blazona – zvaničnog opisa grba opštine urađene digitalne verzije i knjiga standarda za primenu grba i zastave u različitim prilikama. Inicijativu za pokretanje procedure izrade grafičkog rešenja grba Opštine Bajina Bašta u skladu sa heraldičkim pravilima podneo odbornik Siniša Spasojević na sednici Skupštine opštine u 2017. godini.[4] Kako je tada navedeno u inicijativi, pored činjenice da Bajina Bašta nema grb koji je u skladu sa srpskom herladikom znak koji se koristio je u neskladu i sa zvaničnim Danom opštine koji se proslavlja 25. jula kao spomen na prvo proglašenje Bajine Bašte za varošicu koje se desilo 1858. dok je na amblemu 1872. godina odnosno vreme kada je status varošice obnovljen.[5]
Inicijativa je prihvaćena od strane Opštinskog veća i zatim je imenovana petočlana Komisija koja je sa Srpskim heraldičkim društvom koordinisala izradu grba. Na sednici Skupštine opštine Bajina Bašta predlog grba ispred Komisije je obrazložila Jasna Stanković, istoričar umetnosti i kustos Gradske galerije u Bajinoj Bašti. Skupština opštine Bajina Bašta je jednoglasno usvojila predlog i na taj način Bajina Bašta prvi put u svom postojanju dobija grb.
Izrada grba i simbolika
urediSrpsko heraldičko društvo je po herladičkim parametrima izradilo grb Bajine Bašte, na osnovu spiska istorijskih, privrednih, kulturnih i prirodnih osobenosti koje je predložila Komisija formirana rešenjem Skupštine opštine Bajina Bašta. Komisiju su činili Marko Kovačević, Dejan Mlađenović, Jasna Stanković, Obrad Pavlović i Radomir Đukanović.
Iz mnoštva značajnih ličnosti, događaja i karakteristika ove opštine, Komisija se vodila idejom da najvažnije odlike opštine, kulturno-istorijske, prirodne i privredne karakteristike, a prema pravilima heraldike, smesti na jedno mesto – grb opštine Bajina Bašta.
U malom grbu, na crvenoj površini dominira srebrni grifon, čije je jedno od najčešćih heraldičkih značenja čuvar znanja i mudrosti, aludirajući pre svega na manastir Raču koja je tokom svog dugog trajanja bila stožer duhovnosti i čuvar znanja ovog dela Srbije ali i na celokupnom srpskom kulturnom prostoru.[6] U manastiru Rači radila je velika prepisivačka škola, za njega vezujemo ličnost Hadži Melentija Stefanovića, duhovnika i Karađorđevog ustaničkog vojvode, a za vreme Drugog svetskog rata tu je čuvano slavno Miroslavljevo jevanđelje.[7]
Grifon kao mitsko stvorenje u sebi objedinjuje simboličku prirodu orla i lava, pa tako on u svojoj prirodi spaja božanski duh i mudrost orla, dok lav, kao zemaljski princip, predstavlja snagu, hrabrost i istrajnost. Zbog svoje dvojne prirode, grifon se nalazi na velikom broju hrišćanskih crkvenih objekata, ali i svetovnih zdanja, pa je ovaj motiv našao svoje mesto na stranicama Miroslavljevog jevanđelja, manastirskim crkvama Dečana, Studenice, Morače i Kalenića, ali i na arhitektonskim ukrasima Kraljevskog dvora Karađorđevića iz dvadesetih godina 20. veka i beogradske Železničke stanice iz 19. veka.
Pored već navedenog heraldičkog značenje grifona on se vezuje i za simbol snage, vođstva i odvažnosti. Povezujući kvalitete kralja životinja i kralja ptica grifon je dobio vrednost kao posebno moćno i čarobno biće. Po antičkoj tradiciji grifoni su čuvari riznica i naseljavaju planinske visove, a u srpskoj tradiciji grifon predstavlja čuvara i zaštitnika. U srpskoj srednjovekovnoj amblematici i heraldici grifoni su čest motiv možda i pod uticajem učenja Svetog Irineja na osnovu koga se grifonu pripisivalo da predstavlja dvostruku prirodu Hristovu, božansku i ljudsku.
Na štitu je pored grifona, simbolima ukrštenih munja prestavljena je Hidroelektrana Bajina Bašta, kao najveći privredni gigant ove podrinske opštine ali i hidroelektrana sa nacionalnim značajem. U dnu istog polja, bela talasasta linija označava reku Drinu.
Sa obe strane štita, kao držači stegova (zastava) postavljene su dve životinje karakteristične za faunu Nacionalnog parka Tara, ali i zato što je orao jedan od simbola srpskog grba i naroda, dok je vuk još od davnina često korišćen simbol srpskih plamena. Obe životinje su u plavoj boji pa se u kombinaciji sa ostalim elementima grba dobijaju boje srpske zastave. Dok vuk kao držač zastave drži srpsku državnu zastavu, orao drži zastavu Bajine Bašte koja je u bojama Hadži Melentijeve vojvodske zastave iz 1807. godine na kojoj je ponovljen simbol grifona. Jedno ocilo odnosno slovo S na zastavi jasna je asocijacija na srpski nacionalni grb.
Iznad malog grba na kojem je grifon nalazi se srebrna bedemska kruna koja kada se heraldički „čita” govori o broju stanovnika opštine Bajina Bašta, a u njegovom podnožju su planinski vrhovi Nacionalnog parka Tara prekriveni gustim četinarskim šumama.
Sa donje strane, grb opštine Bajina Bašta uokviren je lentom na kojoj je naziv opštine ispisan slovima poput onih kojim je pisano Miroslavljevo jevanđelje.
Blazon – zvaničan opis grba Bajine Bašte
urediSledi zvanični opis i komentar grba i njegovog značenja koji je naveden u obrazloženju Srpskog heraldičkog društva i odluci Skupštine opštine Bajina Bašta.[8]
- Blazon Malog grba opštine glasi
| „ | U crvenom propeti srebrni grifon zlatno oružan i istog takvog jezika između čijih se prednjih kandži po saltiru ukrštaju dve srebrne munje; ispod svega u stopi srebrna talasasta greda. | ” |
- Blazon Velikog grba opštine glasi
| „ | U crvenom propeti srebrni grifon zlatno oružan i istog takvog jezika između čijih se prednjih kandži po saltiru ukrštaju dve srebrne munje; ispod svega u stopi srebrna talasasta greda.
Čuvari: desni – plavi vuk oružan crveno (kandže) i srebrno (zubi) a crvenog jezika; levi – plavi orao u poletu oružan crveno (kandže) i zlatno (kljun) a zlatnih nogu i crvenog jezika. Dodatak blazonu: štit je krunisan srebrnom bedemskom krunom sa tri vidljiva merlona; postament čine tri brega obrasla četinarskom vegetacijom, preko kojih je lenta sa nazivom opštine. Srebrne munje aludiraju na hidrolelktarnu „Bajina Bašta“ (jedna munja aludira na protočnu, a druga na revirzibilnu hidroelektranu). Srebrna boja munja aludira na vodeno poreklo energije. Kombinacija srebrnih munja na crvenom polju aludira na nacionalni značaj hidroelektrane „Bajina Bašta“ kako po pitanju količine proizvedene energije, tako i na činjenicu da se radi o najvećoj hidroelektrani na reci Drini. Srebrna talasasta greda aludira na reku Drinu. Vuk i orao aludiraju na dve životinjske vrste po kojima se ističe fauna opštine Bajina Bašta, ali i na očuvanost prirodne sredine opštine. Plava boja vuka i orla aludira na čistotu i plemenitost faune i prirodne sredine opštine. |
” |
Izvori
uredi- ^ „Bajina Bašta dobila grb i zastavu”. Zoom UE. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ Acović 2008, str. 650.
- ^ a b Amblem Bajine bašte na Zastave i grbovi.com
- ^ „Bajina Bašta dobila grb i zastavu”. Drina info. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ „BAJINA BAŠTA DOBILA NOVI GRB I ZASTAVU: Heraldički motivi u duhu srpske tradicije”. Novosti. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ „Bajina Bašta dobila grb i zastavu”. Radio Luna. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ „Srebrni grifon kao simbol manastira Rača novo obeležje na grbu Bajine Bašte”. Tanjug. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ „Srebrni grifon kao simbol manastira Rača novo obeležje na grbu Bajine Bašte”. Krstarica. Pristupljeno 21. 1. 2022.
Literatura
uredi- Acović, Dragomir M. (2008). Heraldika i Srbi. Beograd: Zavod za udžbenike. COBISS.SR 152135692
Spoljašnje veze
uredi- Službeni list Opštine Bajina Bašta - Odluka o izgledu grba i zastave
- Zastave i grbovi Srbije – Bajina Bašta (jezik: srpski)
- „Odluka SO Bajina Bašta: Bajina Bašta dobila grb i zastavu”. Glas Zapadne Srbije. Pristupljeno 21. 1. 2022.
