Veliki australijski zaliv
Veliki australijski zaliv (engl. Great Australian Bight) je otvoren zaliv na jugu Australije. Prostire se između Nularbor ravnice na severu i rta Pejzli na zapadu i Rta Karnot na istoku u dužini od oko 1200 kilometara. Teritorijalno pripada saveznim državama Južna Australija i Zapadna Australija. Deo je Indijskog okeana. Obala zaliva je izuzetno strma sa klifovima visine i do 60 metara. Prva osoba koja je plovila ovim vodama bio je holandski moreplovac Tisen 1627. godine. Konačan opis dali su Metju Flinders i Edvard Džon Ejr. Priobalje je slabo naseljeno, tako da postoji nekoliko manjim mesta samo — Jukla, Ejr, Folers Bej i dr. Istočna obala je razuđenija i u njenoj blizini nalazi se nekoliko manjih ostrva. Dubina zaliva kreće se do 200 metara do udaljenosti od 200 kilometara od obale.
| Veliki australijski zaliv | |
|---|---|
 Veliki australijski zaliv | |
 | |
| Koordinate | 33° J; 130° I / 33° J; 130° I 33° J; 130° I / 33° J; 130° I |
| Zemlje basena | Južna Australija, Tasmanija, Viktorija, Zapadna Australija |
| Površina | 45,926 km2 (17,732 sq mi) km2 |
  Veliki australijski zaliv | |
| Vodena površina na Vikimedijinoj ostavi | |
Prirodna istorija
uredi
Zaliv je nastao kada se Gondvana raspala i odvojio Antarktik od Australije pre oko 50 miliona godina.[3][4]
Obalu Velikog australijskog zaliva karakterišu litice (60 m or 200 ft), plaže za surfovanje i stenovite platforme, idealne za posmatranje kitova.[5] Ovo je popularna aktivnost tokom zime na južnoj hemisferi, kada sve veći broj južnih pravih kitova migrira u region sa svojih letnjih hranilišta na Antarktiku. Kitovi dolaze u region Velikog australijskog zaliva, posebno u Glavu zaliva, da se tele i razmnožavaju, i ne hrane se dok se ne vrate na Antarktik.[6] Njihov broj je značajno smanjen zbog kitolovca, posebno tokom 19. veka, ali su se od tada donekle oporavili.[7]
Vode Velikog australijskog zaliva su veoma biološki raznovrsnosne, posebno u zooplanktonu, zbog određene serije okeanskih struja. Pregled literature koji je sproveo SARDI (Južnoaustralijski institut za istraživanje i razvoj) o bentskoj zaštitnoj zoni Velikog australijskog zalivskog morskog parka 2003. navodi: „Događaji uzdizanja tokom leta i jeseni proizvode hladne delove površinske vode duž obale južnog Er Poluostrva. Ovi delovi sadrže povećane koncentracije hranljivih materija i podržavaju povećan nivo primarne produktivnosti. Visoke gustine zooplanktona severozapadno od tih delova ukazuje da preovlađujući jugoistočni vetrovi prenose proizvode ove pojačane biološke proizvodnje u centralni GAB. Ove planktonske zajednice podržavaju najveće gustine malih planktivornih riba, uključujući sardine i inćune, u vodama Australije. Mlade južne plavoperajne tune (SBT) migriraju u GAB godišnje da bi se hranile ovim bogatim pelagijskim resursima."[8]
Trenutni uslovi
urediIstraživanje nafte i gasa u Velikom australijskom zalivu prvobitno je započeto tokom kasnih 1960-ih.[9] Nekoliko naftnih kompanija — BP, Statoil/Ekvinor i Ševron — predložilo je planove za bušenje istražnih bušotina u južnom delu oblasti od 2017. nadalje.[10] BP je 11. oktobra 2016. poništio svoje planove za istraživanje područja navodeći da to nije konkurentno i da nije u skladu sa strateškim ciljevima BP-a.[11] Predlog da se istraži zaliv bio je u fokusu protivljenja zajednice. Društvo za divljinu pokazalo je da bi curenje nafte u najgorem slučaju moglo imati katastrofalan efekat na južnu obalu Australije.[12] Australijski Senat je 22. februara 2016. započeo istragu o proizvodnji nafte ili gasa u Velikom australijskom zalivu. Komitet je ponovo uspostavljen 13. septembra 2016. nakon saveznih izbora u Australiji.[13] U oktobru 2017, Ševron se povukao iz projekta,[14] ali se vratio zajedno sa BP 2019.[15] Iako je Nacionalna uprava za bezbednost nafte na moru i upravljanje životnom sredinom odobrila planove istraživanja krajem 2019,[16] Ekvinor se povukao iz projekta u februaru 2020, navodeći kao razlog profitabilnost.[17]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Great Australian Bight (WA)”. Gazetteer of Australia online. Geoscience Australia, Australian Government.
- ^ „Great Australian Bight (SA)”. Gazetteer of Australia online. Geoscience Australia, Australian Government.
- ^ Richard S Blewett; Brian LN Kennett; David L Huston. „Australia in time and space” (PDF). Image by Jim Mason. Geoscience Australia, 2Australian National University. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 10. 2016. g. Pristupljeno 09. 03. 2023.
- ^ Houseman, Greg. „Dispersal of Gondwanaland”. University of Leeds. Pristupljeno 21. 10. 2008.
- ^ National Parks South Australia > Whale watching Accessed 12 March 2015.
- ^ Nature’s glory makes a whale of a splash Sunday Mail, 2 August 2014. Accessed 12 March 2015.
- ^ „Conservation Management Plan for the Southern Right Whale - A Recovery Plan under the Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 (2011–2021)” (PDF). Pristupljeno 12. 3. 2015.
- ^ L.J. McLeay; S.J. Sorokin; P.J. Rogers; T.M. Ward (decembar 2003). Benthic Protection Zone of the great Australian Bight Marine Park: 1. Literature Review (PDF). South Australian Research and Development Institute (Aquatic Sciences). ISBN 0-7308-5305-5. Pristupljeno 12. 3. 2015.
- ^ „Petroleum Exploration in the Great Australian Bight”. South Australia State Development. Arhivirano iz originala 7. 11. 2016. g.
- ^ Christoper Russell (2015-08-28). „Oil giant Chevron aiming to begin drilling its first exploration well in the Great Australian Bight in 2017”. The Advertiser. Pristupljeno 2016-07-26.
- ^ „BP withdraws from Great Australian Bight drilling”. ABC news. ABC. 11. 10. 2016.
- ^ Oliver Milman (2015-10-09). „BP oil spill in Great Australian Bight would be catastrophic, modelling shows”. The Guardian. Pristupljeno 2016-07-26.
- ^ „Oil or Gas Production in the Great Australian Bight - Senate Committee”.
- ^ „Chevron drops Great Australian Bight drilling plans”. ABC News (na jeziku: engleski). 2017-10-12. Pristupljeno 2022-03-14.
- ^ „BP, Chevron to invest $116M on exploration in Australia after Bight exit”. Offshore Energy (na jeziku: engleski). 2019-12-19. Pristupljeno 2022-03-14.
- ^ „Environment Plan: Stromlo-1 exploration drilling program”. Pristupljeno 19. 12. 2019.
- ^ „Great Australian Bight: Equinor abandons controversial oil drilling plans”. BBC News (na jeziku: engleski). 2020-02-25. Pristupljeno 2022-03-14.
Literatura
uredi- Geografski atlas, Geokarta, Beograd, 2000. godina
- Edminds, Jack (1976). Panorama of Western Australia : the Great Australian Bight. ISBN 0-909699-11-9. Perth,W.A. Periodicals Division, West Australian Newspapers. (ANB/PRECIS SIN 0140147)
- Kämpf, Jochen (2010). „On preconditioning of coastal upwelling in the eastern Great Australian Bight”. Journal of Geophysical Research: Oceans. 115 (C12). Bibcode:2010JGRC..11512071K. doi:10.1029/2010JC006294.
- Kämpf, J. (2015). „Phytoplankton blooms on the western shelf of Tasmania: Evidence of a highly productive ecosystem”. Ocean Science. 11 (1): 1—11. Bibcode:2015OcSci..11....1K. doi:10.5194/os-11-1-2015
. - Butler, A. J., F. Althaus, D. M. Furlani, and K. R. Ridgway. Assessment of the Conservation Values of the Bonney Upwelling Area: A Component of the Commonwealth Marine Conservation Assessment Program 2002-2004: Report to Environment Australia. Arhivirano 2012-06-02 na sajtu Wayback Machine Published by CSIRO Marine Research (now CSIRO Marine and Atmospheric Research) and Environment Australia, Dec. 2002. Accessed 12 July 2013.
- Lewis, R.K. 1981. Seasonal upwelling along the south-eastern coastline of South Australia. Australian Journal of Marine and Freshwater Research 32: 843-854.</ref> the full extent of the upwelling system was discovered only as recently as 2004.<ref name="Kampf">Kämpf, Jochen; Doubell, Mark; Griffin, David; Matthews, Roger L.; Ward, Tim M. (2004). „Evidence of a large seasonal coastal upwelling system along the southern shelf of Australia”. Geophysical Research Letters. 31 (9). Bibcode:2004GeoRL..31.9310K. S2CID 56333626. doi:10.1029/2003GL019221.
- McClatchie, Sam; Middleton, John F.; Ward, Tim M. (2006). „Water mass analysis and alongshore variation in upwelling intensity in the eastern Great Australian Bight”. Journal of Geophysical Research. 111 (C8). Bibcode:2006JGRC..111.8007M. doi:10.1029/2004JC002699..
- von Der Borch, C. C.; Conolly, J. R.; Dietz, R. S. (januar 1970). „Sedimentation and structure of the continental margin in the vicinity of the Otway Basin, southern Australia”. Marine Geology. 8 (1): 59—83. Bibcode:1970MGeol...8...59V. doi:10.1016/0025-3227(70)90072-1.
- Ward, TIM M.; McLeay, Lachlan J.; Dimmlich, Wetjens F.; Rogers, Paul J.; McClatchie, SAM; Matthews, Roger; Kampf, Jochen; Van Ruth, Paul D. (2006). „Pelagic ecology of a northern boundary current system: Effects of upwelling on the production and distribution of sardine (Sardinops sagax), anchovy (Engraulis australis) and southern bluefin tuna (Thunnus maccoyii) in the Great Australian Bight”. Fisheries Oceanography. 15 (3): 191—207. doi:10.1111/j.1365-2419.2006.00353.x.
- Clevers, Jeni. Producer's Diary. ‘’The Big Blue’’. Australian Broadcasting Company, 2007. Accessed 16 July 2013.
- Willis, J., and Hobday, A. J. (2007). Influence of upwelling on movement of southern bluefin tuna (Thunnus maccoyii) in the Great Australian Bight. Marine and Freshwater Research 58, 699–708.
- „Portland Upwelling Festival - The Bonney Upwelling”. Arhivirano iz originala 26. 3. 2014. g. Pristupljeno 12. 7. 2013.
- Bennett, Wernberg; et al. (2016). „The 'Great Southern Reef': social, ecological and economic value of Australia's neglected kelp forests”. Marine and Freshwater Research. 67: 47. doi:10.1071/mf15232 .
- Wernberg, Bennett; et al. (2015). „Australia's 'other' reef is worth more than $10 billion a year - but have you heard of it?”.
- „Australia's Great Southern Reef” (PDF). Geology Bulletin. 53 (4): 10—11. 2021.
- Bennett, Scott; Wernberg, Thomas; Connell, Sean D.; Hobday, Alistair J.; Johnson, Craig R.; Poloczanska, Elvira S. (2016-01-27). „The 'Great Southern Reef': social, ecological and economic value of Australia's neglected kelp forests”. Marine and Freshwater Research (na jeziku: engleski). 67 (1): 47—56. ISSN 1448-6059. doi:10.1071/MF15232 .
- Reid, Sarah. „Australia's forgotten other 'Great Reef'”. www.bbc.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-21.
- „Kelp Can Help: Kelp Forests Reveal Hidden Potential for Blue Carbon Sequestration”. Yale Environment Review (na jeziku: engleski). 2022-05-02. Pristupljeno 2022-12-21.
- „Long-spined sea urchin (Centrostephanus Rodgersii) - Institute for Marine and Antarctic Studies”. Institute for Marine and Antarctic Studies - University of Tasmania, Australia (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-21.
- Ambler, India (2021-12-15). „The weird and wonderful inhabitants of the Great Southern Reef”. Victorian National Parks Association (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-21.
- „Golden Weedfish”. Great Southern Reef (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-24.
- „Red Handfish”. Great Southern Reef (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-24.
- „Marine Life”. Great Southern Reef (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-21.
Spoljašnje veze
uredi
- Great Australian Bight Marine Park - Eyre Peninsula- the South Australian portion of the park
- Great Australian Bight Trawl Fishery
- Wild Down Under Great Australian Bight- BBC Nature Documentary webpage for the fauna of the region
- aerial video of the Great Australian Bight