Бразилски јасмин
Brazilski jasmin (Mandevilla sanderi (Hemsl.) Woodson) (syn. Dipladenia sanderi Hemsl.) ime roda dao je Džon Lindli (John Lindley, 1799-1865)) engleski botaničar, vrtlar i orhidolog u spomen na Mandevila (Henry John Mandeville, 1773-1861) britanskog diplomatu koji je introdukovao mnoge biljke iz Brazila u Evropu. Epitet vrste dat je u čast Sandera (Henry Frederick Conrad Sander, 1847-1920) koji je brazilski jasmin učinio poznatom u Evropi.[1]
| Brazilski jasmin | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | M. sanderi
|
| Binomno ime | |
| Mandevilla sanderi (Hemsl.) Woodson
| |
Opis vrste
urediBrazilski jasmin je višegodišnja poludrvenasta puzavica, čije stabljike mogu dostići dužinu 4,5 m u toplom klimatu. Pri povredi luči mlečno beli sok.
Listovi su sjajni, kožasti do 6 cm dugi jajastog oblika na vrhu zašiljeni, tamnozeleni i naspramno raspoređeni.
Cvetovi divlje forme su su ružičasti, trubičasti, petočlani, u pupoljku sa spiralno uvijenom krunicom karakterističnom za porodicu Apocynaceae. Kulturni taksoni imaju crvene, ružičaste, bele ili žute cvetove prečnika 10-12 cm. Cvetovi su prijatnog mirisa, najintenzivnijeg u večernjim časovima [2]. Dipladenija cveta od kasnog proleća, tokom celog leta i rane jeseni.
Plodovi su apokarpne, ređe sinkarpne mnogosemene čaure. Retko se formiraju na gajenim biljkama.
Areal
urediMandevila je endemit severnog dela brazilske države Rio de Žaneiro i kultigen. Otkrivena je 1840. godine i kasnije introdukovana u Evropu gde su 1896. godine počeli da je gaje uglavnom Britanci. U Mediteranu je aklimatizovana, dok se u kontinentalnom delu gaji kao lončanica.
Bioekološke karakteristike
urediIzraziti heliofit pa se nedostatak svetlosti nepovoljno odražava na intenzitet cvetanja. Termofilna je vrsta pa joj je za prezimljavanje neophodna temperatura iznad 15 °C. Zahteva rastresit, propustljiv supstrat, a potrebna su joj i česta orošavanja. Teško podnosi mesta sa stalnim strujanjem vazduha.
Značaj
urediOsnovna primena je za vertikkalno ozelenjavanje enterijera. Mandavili treba obezbediti neku čvrstu podlogu koju ona veoma brzo obrasta. Veoma je osetljiva na orezivanje. Orezivanje tokom vegetacije izaziva odbacivanje listova, a često i uginuće biljke. Orezuje se u kasnu jesen posle cvetanja ili u rano proleće pre kretanja vegetacije. Orezivati sa rukavicama jer lepljivi, mlečni sok deluje iritirajuće na kožu i sluzokožu.
Unutarvrsni taksoni
urediPoznatiji unutarvrsni kultivari Mandevilla sanderi su 'My Fair Lady' sa ružičastim i belim cvetovima; 'Red Riding Hood' sa ružičastim cvetovima; 'Scarlet Pimpernel' sa crvenim cvetovima žutog grla; `Sundaville Red Rote` sa crvenim cvetovima; `Sundaville Dark Red` sa tamnocrvenim cvetovima; `Sundaville Cream Pink` sa svetlo ružičastim cvetovima; `Sundaville Dark Pink` sa tamnoroze cvetovima...
Mandevilla sanderi je i osnova za moderne hibride. Sinteza ukrasnih kultivara počela je 1955. godine u Danskoj, a tek kada su i oplemenjivači iz SAD, Japana, Francuske Nemačke... počeli sa radom na brazilskom jasminu rezultati su postali šire poznati. Pored brazilskog jasmina u hibridizaciji je uzelo učešće nekoliko divljih vrsta iz Južne Amerike. Pored mnogih hibrida u novije vreme sintetisana je i serija 'Diamantina®'.
Reference
uredi- ^ Quattrocchi, Umberto : CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. . CRC Press. 1999. ISBN 978-0-8493-2673-8.
- ^ Ellison D. (1999): Cultivated plants of the world, New Holland publishers (UK), London
Spoljašnje veze
uredi- Origin and history of Mandevilla Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. август 2018)
