Bosansko primorje
Bosansko primorje je istorijska oblast koja je u razdoblju od početka 14. veka do kraja 17. veka obuhvatala sve priobalne krajeve u sastavu tadašnje (velike) Hercegovine, odnosno Hercegovine Svetog Save i potonjeg Hercegovačkog sandžaka.[1][2]
Istorija
uredi
Od postanka srednjovekovne Hercegovine, pa sve do sklapanja Karlovačkog mira (1699), Hercegovačko primorje je obuhvatalo dve regije, severnu i južnu. Severni deo se prostirao od ušća reke Cetine do ušća reke Neretve, dok je južni deo obuhvatao obalski pojas od stare župe Dračevice do Risna, sa Herceg-Novim kao najznačajnijim mestom. Između ta dva dela Hercegovačkog primorja prostirala se Dubrovačka republika. Tokom Prvog morejskog rata (1684-1699), najveći deo Hercegovačkog primorja osvojila je Mletačka republika.[3] Prema odredbama Karlovačkog mira iz 1699. godine, ta područja su i zvanično izdvojena iz sastava Hercegovačkog sandžaka i priključena Mletačkoj Dalmaciji. Nakon toga, pojam Hercegovačkog primorja sveden je na dva veoma uzana pojasa: oko Neuma na severu i oko Sutorine na jugu. Te dve oblasti nisu bile priključene Mletačkoj Dalmaciji, zaslugom Dubrovačke republike, koja nije želela da ima direktnu teritorijalnu vezu sa mletačkim posedima, te je stoga Neum ustupila Hercegovačkom sandžaku.[4] Kao poslednji ostaci Hercegovačkog primorja, Neum i Sutorina su ostali pod turskom vlašću sve do 1878. godine, kada su potpali pod austrougarsku okupaciju. Neum je trajno ostao u sastavu Hercegovine, kao poslednji ostatak Hercegovačkog primorja, dok je Sutorina po okončanju Drugog svetskog rata priključena novostvorenoj federalnoj jedinici Crnoj Gori.[5]
Uspomena na nekadašnje Hercegovačko primorje očuvala se u zvaničnom nazivu Srpske pravoslavne eparhije zahumsko-hercegovačke i primorske, u kome se primorska odrednica odnosi na primorske krajeve drevnih srpskih oblasti: neretljanske, zahumske, travunske i konavljanske, odnosno na primorske krajeve potonje Hercegovine Svetog Save.[6]
Vidi još
urediReference
urediLiteratura
uredi- Atanasovski, Veljan (1979). Pad Hercegovine. Beograd: Istorijski institut.
- Jačov, Marko (1990). Srbi u mletačko-turskim ratovima u XVII veku. Zemun: Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve.
- Stanojević, Gligor (1970). Jugoslovenske zemlje u mletačko-turskim ratovima XVI-XVIII vijeka. Beograd: Istorijski institut.
- Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćirković, Sima (1964b). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo.
- Ćirković, Sima (1964c). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370.
- Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.
