Bijela džamija u Srebrenici
Bijela džamija ili Hadži Skender-begova džamija u Srebrenici jedan je od 23 verska objekta muslimanske veroispovesti na području Opštine Srebrenica. Izgrađena je u 17. veku na ruševinama dubrovačke crkve Svetog Nikole, nakon odlaska Franjevaca iz Srebrenice. Nakon što je do temelja porušena 1995. godine u ratu na prostoru Bosne i Hercegovine, obnovljena je donacijom Malezijske vlade i ponovo otvorena 28. septembra 2002. godine.[1]
| Bijela džamija u Srebrenici | |
|---|---|
 | |
  Bijela džamija u Srebrenici Lokacija na mapi Bosne i Hercegovine | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Srebrenica, Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 06′ 10″ S; 19° 17′ 59″ I / 44.1026914° S; 19.2998455° I |
| Religija | islam |
| Arhitektonski opis | |
| Stil arhitekture | Osmanska arhitektura |
| Završetak izgradnje | 17. vek |
| Broj minareta | 1 |
Istorija
urediBijela džamija ili Hadži Skender-begova džamija u Srebrenici izgrađena je s kraja 17. veka na ruševinama dubrovačke crkve Svetog Nikole, nakon odlaska Franjevaca iz Srebrenice sa austrijskom vojskom, 1866 godine. Kako odlaskom katolika Crkvu više nije imao ko obnavljati a u Srebrenici, se muslimansko stanovništvo stalno uvećavalo zbog priliva izbjeglica sa teritorija koje je od Osmanlija zauzimala Austrija, doneta je odluka da se na njenom mestu podigne džamija.[2]
Na prvobitnu franjevačku građevinu osmanlijski graditelji izgradili su okvir ulaza u Belu džamiju, munaru i mihrab koji je okrenut prema Kabi kojoj se vernici okreću u obavljanju molitve. Prema određenim naznakama, osmanlijski graditelji odlučili su se za skraćenje arene tadašnje crkve Svetog Nikole, tako da su prvobitni objekat značajno smanjili.
| „ | U njoj su se nekada videli delovi lađe jedne crkve kojoj je odsečeno svetište i preinačeno zapadno pročelje. Dvorana, kako je bila sačuvana, pravouglog je oblika sa po dva pilastra na dužnim stranama koji prerastaju u oštro zasvedena pojačanja svoda. Sam svod je takođe gotički oštro zasvedene. Okvir ulaza izgrađen je u tursko doba. Parterni deo munare čini se kao da je stara gradnja, iako ne ostavlja utisak da je to građevina istovremena sa crkvom. Mihrab se nalazio u istočnoj polovini jugoistočnog zida koji je naknadno izgrađen, i čija debljina iznosi gotovo polovinu debljine starih zidova. Svakako bismo na spojnim mestima začelnog zida i bočnih zidova mogli očekivati još jedan par pilastara, koji su, verovatno prilikom pregradnje, porušeni.[3] | ” |
U svom Putopisu iz 1660.godine Evlija Čelebija piše da je „Srebrenica tada bila razvijena kasaba od šest mahala sa šest džamija, jednom tekijom, tri mekteba, jednim hanom i jednim javnim kupatilom,[4] te sa sedamdeset esnafskih dućana.”[5] Među te džamije nije ubrojana današnja Bijela džamija.
Na džamiji su 1935. godine izvedeni obimniji radovi na restauraciji i proširenju za još jednu dvoranu. Takođe se i njen spoljni izgled tada znatno promenio, a munara se našla na sredini objekta.
U dvorištu džamije nalazi se staro mezarje-šehitluke na kojem su vekovima sahranjivani Srebreničani islamske veroispovesti.
Vojska i Policija Republike Srpske porušile je Bijelu džamiju do temelja 1995. godine. Obnovljena je donacijom Malezijske vlade i ponovo otvorena 28. septembra 2002. godine.[6]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ Srebrenice, Turistička organizacija (10. 12. 2020). „Bijela džamija”. Turistička organizacija Srebrenice. Pristupljeno 16. 1. 2021.[mrtva veza]
- ^ Kujundžić Juraj, Srednjovjekovne crkve u Srebrenici, Dobri pastir, god. XVII–XVIII, Sarajevo, 1968.
- ^ „Religijsko bogatstvo: Bijela džamija u Srebrenici”. eSrebrenica.ba, 2016. Arhivirano iz originala 02. 04. 2017. g. Pristupljeno 2. 4. 2017.
- ^ Hamdija Kreševljaković, Banje u Bosni i Hercegovini, u Izabrana djela, knjiga III, V. Masleša, Sarajevo, 1991, str. 77
- ^ Čelebi Evlija, Putopis - prijevod, uvod i komentar: Hazim Šabano-vić, Sarajevo, 1967. str.77
- ^ „Pokrenuta akcija za prikupljanje novca za obnovu Bijele džamije u Srebrenici”. www.faktor.ba (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 16. 1. 2021.
Literatura
uredi- Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1980. tom I