Belica (oblast)
Belica je srpska srednjovekovna župa i istorijska oblast koja obuhvata sliv reke Belice u šumadijskom delu Velikog Pomoravlja. Prvi put se pominje u Hilandarskoj povelji Stefana Nemanje (1198/1199), kao oblast koju je srpski veliki župan Stefan Nemanja (1168-1196) priključio svojoj državi, a isti podatak je ponovljen i u nešto kasnijoj Hilandarskoj povelji Stefana Nemanjića (1200/1202 ili 1207/1208). Belica je ostala u sastavu srpske države sve do konačnog osmanskog osvajanja 1459. godine.[1]
Ime Belice nije prostorno raščlanjeno ni u geografskom, niti u kulturno-istorijskom pogledu, a i u narodu se ređe pominje od Levča i Temnića.[2] Granice ove oblasti približno odgovaraju granicama opštine Jagodina.
Istorija
urediPrve vesti o ovoj oblasti datiraju sa kraja 12. veka i početka 13. veka, a sadržane su u hilandarskim poveljama Stefana Nemanje i Stefana Nemanjića, kao i u Žitiju Svetog Simeona od Svetog Save, gde se kaže da je Stefan Nemanja svojoj državi između ostalog priključio i Pomoravlje, Zagrlatu, Levče i Belicu.[3][4] U crkvenom pogledu, župa Belica je nakon stvaranja Srpske arhiepiskopije sa sedištem u Žiči (1219) potpadala pod nadležnost središnje (arhiepiskopske) eparhije.[5]
U jednoj od ranih srednjovekovnih povelja, koje se odnose na ovaj kraj, navodi se da je knjeginja Milica sa sinovima Stefanom i Vukom, dala 1395 godine manastiru sv. Pantelejmona na Svetoj gori selo Trnavu više Dobrinje, u Belici.[6] Kako se i u turskim haračkim knjigama ova dva sela vode kao dva izdvojena spahiluka, nije teško zaključiti da su se vremenom stopila u selo pod imenom Trnava, tim pre što se na njegovom ataru i danas jedan potez naziva Dobrinja.
U srednjovekovnoj župi Belici evidentirano je do sada preko trideset mesta sa arheološkim nalazima, koji upućuju na zaključak da se radi o ostacima nekadašnjih seoskih naselja čija imena nisu poznata. Izuzetak bi predstavljalo seoce Jagodna, na čijim se temeljima razvila današnja Jagodina, koje je, po mnogim znacima, bilo sedište župana. Boraveći u više mahova u njemu, u vreme dok je zidao Manasiju i u Beogradu utvrđivao novu prestonicu, despot Stefan Lazarević je izdao nekoliko dokumenata, od kojih su sačuvane samo dve povelje, sa naznakom da su pisane 1399. i 1411. oba puta u mestu Jagodni. U naučnim krugovima nije sporno da bi pod ovim toponimom trebalo možda tražiti drugo naselje, pa tako dolazimo do prvog pisanog pomena imena grada.
U ovoj oblasti nalaze se ostaci srednjovekovnog grada koji se u narodu zovu „Jerinin grad“ a pored se i temelji neke crkve. Veruje se da ovaj grad datira iz perioda nakon dolaska Srba na Balkan i njihove hristijanizacije. Toponimi okolo su „Crkvina“, „Logor“ i „Jevrejsko groblje“. Seljaci su ranije u okolini pri obradi zemlje pronalazili razne vredne predmete.
Reference
uredi- ^ Mišić 2014.
- ^ Ljubisa Simic - SmileSoft.Net. „Istorija Jagodine - Elektronska mapa, poslovni adresar i prezentacija Jagodine - Pomoravlje OnLine”. Pomoravlje.rs. Arhivirano iz originala 10. 06. 2015. g. Pristupljeno 05. 08. 2015.
- ^ Projekat Rastko: Sveti Sava: Žitije svetog Simeona Nemanje
- ^ Blagojević 1996, str. 202-203.
- ^ Škrivanić 1954, str. 164-165.
- ^ „Find n Cast Videos”. Tutorgigpedia.com. Pristupljeno 05. 08. 2015.
Literatura
uredi- Blagojević, Miloš (1996). „Župa Reke i Dendra (Δένδρα) Jovana Kinama”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 35: 197—212.
- Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
- Škrivanić, Gavro A. (1954). „Žičko eparhisko vlastelinstvo”. Istoriski časopis. 4 (1952-1953): 147—172.
